Artretyzm to grupa przewlekłych chorób zapalnych stawów, które charakteryzują się postępującym uszkodzeniem struktur stawowych. Główne objawy obejmują ból, sztywność, obrzęki stawów oraz ograniczenie ich ruchomości. Choroba może prowadzić do trwałych deformacji i niepełnosprawności, znacząco wpływając na jakość życia pacjentów.
RZS jest najczęstszą postacią zapalnego artretyzmu, dotykającą głównie drobne stawy rąk i stóp. Charakteryzuje się symetrycznym zajęciem stawów i może prowadzić do destrukcji chrząstki stawowej oraz kości.
Ta forma artretyzmu atakuje przede wszystkim stawy krzyżowo-biodrowe i kręgosłup, powodując postępującą sztywność i ograniczenie ruchomości. Choroba częściej dotyka młodych mężczyzn.
Występuje u około 30% osób z łuszczycą skóry. Może zajmować różne stawy, od drobnych stawów palców po duże stawy obwodowe i kręgosłup.
Czynniki ryzyka obejmują predyspozycje genetyczne, wiek, płeć żeńską, palenie tytoniu oraz infekcje. Diagnostyka opiera się na badaniu klinicznym, testach laboratoryjnych (CRP, OB, czynnik reumatoidalny) oraz obrazowaniu radiologicznym.
Charakterystyczna poranna sztywność trwająca powyżej 30 minut jest jednym z głównych objawów artretyzmu. Ból nasila się podczas odpoczynku i zmniejsza po rozruszaniu stawów, co odróżnia go od bólu mechanicznego.
Zapalenie błony maziowej prowadzi do gromadzenia się płynu w jamie stawowej, powodując widoczne obrzęki. Skóra nad zajętymi stawami może być ciepła i zaczerwieniona.
Postępujące uszkodzenie stawów skutkuje stopniowym ograniczaniem zakresu ruchów, utrudniając wykonywanie codziennych czynności jak ubieranie się, pisanie czy otwieranie słoików.
Przewlekły proces zapalny prowadzi do ogólnego osłabienia i chronicznego zmęczenia, które nie ustępuje po odpoczynku. Wpływa to znacząco na wydajność w pracy i aktywność społeczną, często prowadząc do problemów emocjonalnych i depresji.
W polskich aptekach dostępne są różnorodne leki przeciwreumatyczne, które pomagają w kontrolowaniu objawów i spowolnieniu postępu chorób układu ruchu. Wybór odpowiedniego preparatu zależy od rodzaju schorzenia, stopnia zaawansowania oraz indywidualnej odpowiedzi pacjenta na leczenie.
NLPZ stanowią podstawę leczenia objawowego w chorobach reumatycznych. Zmniejszają ból, stan zapalny i obrzęk stawów. Do najczęściej stosowanych należą:
Stosowane w okresach zaostrzeń choroby lub jako terapia pomostowa. Prednizon (Encorton) i metylprednizolon (Medrol, Solu-Medrol) wykazują silne działanie przeciwzapalne, ale wymagają ostrożnego dawkowania ze względu na działania niepożądane.
DMARDs spowalniają postęp choroby i chronią stawy przed zniszczeniem. Metotreksat (Ebetrex, Metoject) pozostaje złotym standardem leczenia RZS. Sulfasalazyna (Salazopyrin) jest szczególnie skuteczna w spondyloartropatiach, natomiast leflunomid (Arava) stanowi alternatywę dla pacjentów nietolerujących metotreksatu.
Nowoczesne terapie biologiczne, w tym inhibitory TNF-alfa, są dostępne w Polsce w ramach programów lekowych NFZ. Biosimilary zapewniają dostęp do skutecznego leczenia przy obniżonych kosztach.
Wszystkie leki przeciwreumatyczne wymagają ścisłego przestrzegania zaleceń lekarza. NLPZ należy przyjmować z posiłkiem, DMARDs wymagają regularnego monitorowania parametrów krwi, a kortykosteroidy powinny być stopniowo odstawiane.
Oprócz farmakoterapii podstawowej, istnieje wiele możliwości wspomagania leczenia artretyzmu poprzez odpowiednie suplementy i preparaty miejscowe. Kompleksowe podejście do terapii może znacząco poprawić jakość życia pacjentów.
Kwasy tłuszczowe omega-3, szczególnie EPA i DHA, wykazują silne właściwości przeciwzapalne. Regularne przyjmowanie suplementów z olejem rybim może zmniejszyć sztywność stawów i intensywność bólu, szczególnie w reumatoidalnym zapaleniu stawów.
Te naturalne składniki chrząstki stawowej mogą wspierać regenerację tkanek i spowalniać proces degeneracji. Preparaty zawierające glukozaminę i chondroitynę są szczególnie polecane w chorobie zwyrodnieniowej stawów.
Prawidłowy poziom witaminy D jest kluczowy dla zdrowia kości i może wpływać na funkcjonowanie układu immunologicznego. Suplementacja jest szczególnie ważna w Polsce ze względu na ograniczone nasłonecznienie.
Probiotyki wspierają równowagę mikroflory jelitowej, co może pozytywnie wpływać na funkcje immunologiczne. Preparaty ziołowe, takie jak kurkuma, imbir czy wierzba biała, oferują naturalne wsparcie przeciwzapalne. Kremy i żele miejscowe z aktywnym składnikami zapewniają docelowe działanie przeciwbólowe.
Właściwy styl życia odgrywa fundamentalną rolę w zarządzaniu artretyzmem. Holistyczne podejście obejmujące dietę, aktywność fizyczną i zarządzanie stresem może znacząco wpłynąć na przebieg choroby i samopoczucie pacjenta.
Dieta śródziemnomorska bogata w warzywa, owoce, ryby i orzechy może zmniejszać stan zapalny w organizmie. Szczególnie zalecane są produkty bogate w antyoksydanty i kwasy omega-3:
Regularna, umiarkowana aktywność fizyczna jest kluczowa dla utrzymania ruchomości stawów. Pływanie, aqua aerobik, joga i tai chi to szczególnie polecane formy aktywności, które nie obciążają nadmiernie stawów.
Chroniczny stres może nasilać objawy artretyzmu. Techniki relaksacyjne, medytacja i odpowiednia ilość snu (7-8 godzin) wspierają naturalne procesy regeneracyjne organizmu. Regularne kontrole lekarskie pozwalają na wczesne wykrycie zaostrzeń i dostosowanie terapii.
