Hormony to substancje chemiczne produkowane przez gruczoły wydzielania wewnętrznego, które pełnią kluczową rolę w regulacji procesów fizjologicznych organizmu. Działają jako chemiczne posłańcy, koordynując funkcje różnych narządów i układów, od metabolizmu i wzrostu po reprodukcję i odpowiedź na stres.
Główne gruczoły wydzielania wewnętrznego obejmują przysadkę mózgową, tarczycę, nadnercza, trzustkę oraz gonady. Każdy z tych gruczołów produkuje specyficzne hormony odpowiedzialne za różne funkcje organizmu. W prawidłowo funkcjonującym organizmie produkcja hormonów jest precyzyjnie regulowana przez złożone mechanizmy sprzężenia zwrotnego.
Suplementacja hormonalna staje się konieczna w przypadku zaburzeń hormonalnych, takich jak:
Istnieją znaczące różnice między hormonami naturalnymi a syntetycznymi. Hormony naturalne są identyczne z tymi produkowanymi przez organizm, podczas gdy syntetyczne mogą mieć nieco odmienną strukturę chemiczną, co wpływa na ich działanie i metabolizm.
Hormony tarczycy odgrywają fundamentalną rolę w regulacji metabolizmu organizmu. Główne hormony to tyroksyna (T4), trijodotyronina (T3) oraz hormon tyreotropowy (TSH) produkowany przez przysadkę mózgową. T4 stanowi formę magazynową, która jest przekształcana w aktywny T3 w tkankach obwodowych. TSH kontroluje produkcję hormonów tarczycy, działając według mechanizmu sprzężenia zwrotnego.
Niedoczynność tarczycy objawia się zmęczeniem, przybraniem na wadze, nietolerancją zimna, suchością skóry, wypadaniem włosów oraz spowolnieniem psychoruchowym. Nadczynność tarczycy charakteryzuje się natomiast utratą masy ciała, nietolerancją ciepła, drżeniem rąk, kołataniem serca, nerwowością i nadmierną potliwością.
Na polskim rynku farmaceutycznym dostępne są następujące preparaty:
Terapia hormonalna tarczycy wymaga precyzyjnego dawkowania i regularnego monitorowania poziomów TSH, T3 i T4. Ważne jest przestrzeganie zasad przyjmowania leków na czczo, unikanie interakcji z preparatami wapnia, żelaza oraz niektórymi lekami, które mogą wpływać na wchłanianie lub metabolizm hormonów tarczycy.
Menopauza to naturalny proces w życiu kobiety, charakteryzujący się stopniowym zmniejszaniem produkcji hormonów płciowych, głównie estrogenów i progesteronu. Zmiany hormonalne w tym okresie mogą powodować różnorodne dolegliwości, takie jak uderzenia gorąca, zaburzenia snu, suchość pochwy czy wahania nastroju.
HTZ jest zalecana kobietom z objawami menopauzalnymi znacząco wpływającymi na jakość życia. Główne wskazania obejmują nasilone uderzenia gorąca, zaburzenia snu, objawy urogenitalne oraz profilaktykę osteoporozy u kobiet z wysokim ryzykiem złamań.
W Polsce dostępne są różnorodne preparaty estrogenowe, w tym Estrofem zawierający estradiol w tabletkach, Divigel - estradiol w postaci żelu do aplikacji przezskórnej oraz Ovestin z estriolem. Preparaty kombinowane łączą estrogeny z progestagenami - Femoston (estradiol z dydrogesteronem) oraz Klimonorm (estradiol z octanem noretysteronu).
HTZ przynosi znaczne korzyści w łagodzeniu objawów menopauzy i ochronie przed osteoporozą, jednak wiąże się również z pewnymi ryzykami. Alternatywne metody leczenia obejmują:
Testosteron odgrywa kluczową rolę w organizmie mężczyzny, wpływając na rozwój i utrzymanie męskich cech płciowych, libido, gęstość kości, masę mięśniową oraz ogólne samopoczucie. Z wiekiem poziom testosteronu naturalnie się obniża, co może prowadzić do różnych dolegliwości.
Hipogonadyzm, czyli niedobór testosteronu, może objawiać się zmniejszeniem libido, zaburzeniami erekcji, spadkiem masy mięśniowej, zwiększeniem tkanki tłuszczowej, osłabieniem kości, zmęczeniem oraz zaburzeniami nastroju. Objawy te znacząco wpływają na jakość życia mężczyzn.
Do dyspozycji pacjentów są różne formy terapii testosteronem:
Terapia testosteronem wymaga regularnego monitorowania poziomu hormonu, morfologii krwi, funkcji wątroby oraz stanu gruczołu krokowego. Przeciwwskazania obejmują raka prostaty, ciężką niewydolność serca oraz niektóre choroby wątroby. Możliwe działania niepożądane to między innymi zwiększenie ryzyka zakrzepicy czy nadkrwistość.
Insulina odgrywa kluczową rolę w regulacji poziomu glukozy we krwi, umożliwiając komórkom wchłanianie cukru i jego wykorzystanie jako źródło energii. U osób z cukrzycą zaburzony jest ten naturalny proces, dlatego niezbędne jest stosowanie insuliny zewnętrznej.
Insulinę podaje się podskórnie za pomocą strzykawek, penów insulinowych lub pomp insulinowych. Preparat należy przechowywać w lodówce (2-8°C), a po otwarciu można przechowywać w temperaturze pokojowej do 28 dni. Nowoczesne systemy podawania insuliny, takie jak pompy insulinowe i ciągłe monitory glukozy, znacznie ułatwiają kontrolę cukrzycy i poprawiają jakość życia pacjentów.
Hormon wzrostu stosuje się w leczeniu niedoboru wzrostu u dzieci oraz w określonych wskazaniach u dorosłych. W Polsce dostępne są preparaty zawierające somatropinę, takie jak Genotropin i Norditropin, które wymagają ścisłego nadzoru endokrynologa.
Kortykosteroidy to silne leki przeciwzapalne stosowane w wielu schorzeniach. Najczęściej używane preparaty to:
Kortykosteroidy wymagają stopniowego odstawiania pod nadzorem lekarza, aby uniknąć zespołu odstawiennego. Konieczne jest regularne monitorowanie ciśnienia krwi, poziomu glukozy i gęstości kości. Pacjenci powinni zawsze nosić przy sobie informację o stosowanej terapii hormonalnej i nigdy nie przerywać leczenia samodzielnie.
