Nadciśnienie tętnicze to stan, w którym ciśnienie krwi w tętnicach jest stale podwyższone powyżej wartości uznawanych za prawidłowe. Jest to jedna z najczęstszych chorób układu krążenia, która może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych.
Według polskich wytycznych kardiologicznych, prawidłowe ciśnienie krwi u dorosłych wynosi poniżej 120/80 mmHg. Nadciśnienie rozpoznaje się, gdy ciśnienie skurczowe wynosi 140 mmHg lub więcej, lub ciśnienie rozkurczowe osiąga 90 mmHg lub więcej przy wielokrotnych pomiarach.
Wyróżniamy dwa główne typy nadciśnienia: pierwotne (samoistne), które stanowi około 90-95% przypadków i nie ma określonej przyczyny, oraz wtórne, będące następstwem innych chorób, takich jak choroby nerek czy zaburzenia hormonalne.
W Polsce nadciśnienie dotyka około 10 milionów osób, co stanowi prawie jedną trzecią populacji dorosłych. Niestety, znaczna część chorych nie wie o swojej chorobie. Nieleczone nadciśnienie może prowadzić do zawału serca, udaru mózgu, niewydolności nerek, uszkodzenia wzroku oraz tętniaka aorty.
Nadciśnienie często nazywane jest "cichym zabójcą", ponieważ przez długi czas może przebiegać bez charakterystycznych objawów. Wiele osób dowiaduje się o chorobie przypadkowo podczas rutynowych badań lub gdy dojdzie już do powikłań.
Pomiar ciśnienia krwi to podstawowa metoda diagnostyczna. Można go wykonać za pomocą ciśnieniomierza automatycznego lub tradycyjnego stetoskopu. Dla uzyskania wiarygodnych wyników zaleca się wielokrotne pomiary w różnych dniach.
Do lekarza należy udać się niezwłocznie, gdy ciśnienie przekracza 180/110 mmHg lub występują objawy takie jak silny ból głowy, zaburzenia widzenia czy ból w klatce piersiowej. Diagnostyka obejmuje badania krwi, moczu, EKG oraz ocenę narządów docelowych.
W polskich aptekach dostępny jest szeroki wybór leków przeciwnadciśnieniowych, które pomagają skutecznie kontrolować wysokie ciśnienie krwi. Nowoczesna farmakoterapia oferuje różne grupy preparatów dostosowanych do indywidualnych potrzeb pacjentów.
Do najczęściej przepisywanych leków należą inhibitory konwertazy angiotensyny (ACE), takie jak enalapril, lisinopril czy perindopril. Te preparaty skutecznie obniżają ciśnienie krwi i chronią serce oraz nerki przed powikłaniami nadciśnienia.
Blokery receptora angiotensyny, znane jako sartany (losartan, valsartan, telmisartan), stanowią alternatywę dla inhibitorów ACE. Beta-blokery, w tym bisoprolol, metoprolol i nebivolol, spowalniają pracę serca i zmniejszają siłę jego skurczów. Diuretyki jak hydrochlorotiazyd i indapamid pomagają organizmowi pozbyć się nadmiaru wody i sodu.
Antagoniści wapnia, głównie amlodipin i lacidipin, rozszerzają naczynia krwionośne. W polskich aptekach dostępne są również nowoczesne preparaty kombinowane, łączące działanie dwóch lub trzech różnych substancji aktywnych w jednej tabletce, co znacznie ułatwia terapię i poprawia przestrzeganie zaleceń lekarskich przez pacjentów.
Inhibitory ACE blokują enzym konwertujący angiotensynę I w angiotensynę II, która jest silnym wazokonstryktorem. Dzięki temu naczynia krwionośne pozostają rozszerzone, a ciśnienie krwi spada. Sartany działają podobnie, ale blokują bezpośrednio receptory angiotensyny II w naczyniach krwionośnych.
Beta-blokery wpływają na układ współczulny, zmniejszając częstość i siłę skurczów serca, co prowadzi do obniżenia ciśnienia. Diuretyki zwiększają wydalanie wody i sodu przez nerki, redukując objętość krwi krążącej w organizmie.
Antagoniści wapnia blokują kanały wapniowe w mięśniach gładkich naczyń, powodując ich rozszerzenie. Leki kombinowane stosuje się, gdy:
Modyfikacja stylu życia stanowi fundament skutecznego leczenia nadciśnienia tętniczego i często pozwala znacząco obniżyć ciśnienie krwi bez konieczności zwiększania dawek leków.
Dieta DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) to naukowo potwierdzona metoda obniżania ciśnienia poprzez żywienie. Opiera się na zwiększeniu spożycia warzyw, owoców, produktów pełnoziarnistych oraz ograniczeniu tłuszczów nasyconych i cholesterolu.
Redukcja spożycia sodu do maksymalnie 5 gramów dziennie może obniżyć ciśnienie skurczowe o 2-8 mmHg. Należy unikać przetworzonej żywności, wędlin i gotowych sosów, które zawierają duże ilości ukrytej soli.
Suplementy diety, takie jak magnez, potas czy kwasy omega-3, mogą wspierać terapię, ale zawsze należy skonsultować ich stosowanie z lekarzem lub farmaceutą.
Regularne monitorowanie ciśnienia tętniczego jest kluczowe dla skutecznego leczenia i zapobiegania powikłaniom sercowo-naczyniowym.
Pomiary w domu pozwalają na lepszą kontrolę leczenia i wykrycie nadciśnienia białego fartucha. Zaleca się wykonywanie pomiarów o stałych porach, najlepiej rano i wieczorem, w spokojnej atmosferze.
Regularne notowanie wyników pomiarów wraz z informacjami o samopoczuciu, przyjmowanych lekach i nietypowych sytuacjach pomaga lekarzowi w optymalizacji terapii.
Kontrole lekarskie powinny odbywać się co 3-6 miesięcy przy stabilnych wartościach lub częściej przy zmianach leczenia. Leczenie należy modyfikować, gdy ciśnienie przekracza wartości docelowe przez dłuższy czas.
Farmaceuta odgrywa istotną rolę w edukacji pacjenta, monitorowaniu zgodności z terapią i doradztwie dotyczącym pomiarów. W aptekach dostępne są nowoczesne ciśnieniomierze automatyczne oraz aplikacje mobilne ułatwiające prowadzenie dzienniczka pomiarów i przypominające o przyjmowaniu leków.
